YABANCI PARA (Ozellikle Japon Yeni ve Isvicre Frangi) KREDILERINDE UYARLAMA ZORUNLULUGU

YABANCI PARA (Ozellikle Japon Yeni ve Isvicre Frangi) KREDILERINDE UYARLAMA ZORUNLULUGU

Bazi yeni bankalar, buyuk bankalarin USD ve EURO para cinslerindeki guclerini bildiklerinden ve onlarla rekabet edebilme guclerinin sinirli oldugunu bildiklerinden, piyasada pazar payi elde edebilmek icin Japon Yeni ve CHF 'ye yonelmislerdir. Bu da doviz cinslerini bilmeyen tuketicilerin yaniltilmasina yol acmis; tuketiciler karsilastirilabilir olmaktan uzaklasmislardir. Bu bankalar, Japon Yeni veya İsvicre Frangi borclanarak kredi vermemislerdir. Ellerindeki USD mevcutlari bulundugundan dolayi bu doviz pozisyona karsi Japon Yeni karsiligi TL olarak kredi vermislerdir. Yani hicbir tuketici tarafindan bankadan Japon Yeni ya da İsvicre Frangi alinarak saticiya odeme yapilmamistir.

Kuresel krizin ulkemizi etkiledigi Eylul 2008 ayina kadar kredi taksitlerini zorlanmadan muntazaman odeyen tuketiciler, kriz nedeniyle % 40a yaklasan develuasyon ile taksitlerini % 40 artis ile odemeye baslamislardir. Aylik taksitteki kur farkindan dolayi ortaya cikan bu artis haricinde, tuketiciler, banka ile sozlesme yapilirken banka tarafindan soylenmeyen ilave KKDF ve BSMV vergileri ile daha da zor durumda kalmislardir. Kredi veren banka tarafindan ‘Dovize endeksli kredilerde kullanilan tarihteki kur ile taksit odeme tarihindeki kur arasinda meydana gelen kur artisi nedeniyle ortaya cikan farklar faiz olarak kabul edildiginden uzerinden fon ve vergi kesintisine tabi tutularak krediyi kullanandan tahsil edilmektedir.’ Aciklamasiyla, tuketiciler, ilave paralar odemek zorunda kalmislardir.

Elbette bu kredilerin bir maliyeti ya da maliyet kuru vardir. Soz konusu kurun uzerinden tuketicilerin aleyhine olmamak uzere bir miktar fazlasina konu talepler TL krediye donusturulerek makul bir orandan devam ettirilebilir. Ocak 2008 tarihinde 1,04 TL uzerinden kredi kullanilmissa, bu tutar 1,15 ya da 1,20 TL.yi asmamalidir. Yani Ocak 2008'de 1.04'den kredi kullanilmis ise kurun halihazirdaki seyrettigi tutara yakin bir tutar olan 1.82 TL kurdan TL'ye donusturulmemelidir. Bu kredilerde diger maliyetler KKDF ve BSMV'dir ve bu konu ile ilgili daha yeni 14.01.2009'da uygulama yonetmeligi cikmistir. Sadece bu kredilere mahsus olarak KKDF ve BSMV vergilerinin kaldirilmasi yonunde yasal duzenlemeler Maliye Bakanligi tarafindan bu konudaki yasalara aykiri degilse yapilabilir. Bu mumkun olmadigi takdirde kanun marifetiyle de gerceklestirilebilir.

2001 yilindaki krizden sonra, bu yondeki kanunlarin tuketici lehine olmamasindan dolayi, olusan mevcut Yargitay uygulamalari da tuketici aleyhine olmustur. Tuketicilerin magduriyetin giderilmesi gerekmektedir. Dovizle –ki ozellikle Japon Yeni ve İsvicre Frangi ile– Kredi almis bulunan tuketiciler, krizin patlak verdigi eylul 2008 ayindan bu yana dayanma noktalarinin sonuna gelmis durumdadirlar. Temerrude dusmeleri an meselesidir. Tuketicilerin acmis bulunduklari yeni uyarlama davalari Tuketici Mahkemelerince lehlerine sonuclansa da Yargitay ‘in 2001 krizinden sonraki tuketici aleyhine yerlesmis ictihatlarinin degisip degismeyecegi belirsizdir. Bu konuda yasal duzenlemelerin ivedilikle yapilmasi zaruridir.

Kredi sozlesmesi duzenlenirken, banka ya da kredi veren baska kuruluslarca sozlesmenin yalnizca olumlu taraflari one cikarilmistir. 4077 Sayili Tuketicinin Korunmasi Hakkindaki Kanun ve ilgili diger mevzuat hukumleriyle birlikte ayrica 1985 tarihinde evrensel kabul gormus, Turkiye’nin tarafi da oldugu Evrensel Tuketici Haklari Beyannamesinde yer bulan tuketicilerin bilgilendirilme hakki, kredi veren tarafindan 5411 sayili yasaya aykiri (75. madde - Bankalarin Etik İlkeleri, 76. madde - Musteri Haklari ve Tuketicinin Bilgilendirilmesi Hakki) fiili neticesinde ihlal edilerek; maddi ve manevi zararlar ortaya cikmistir. Finans bilincinden yoksun tuketicilere riskler ve ekonomik kriz gibi ongorulemeyen hallerde olusan degisen kosullar hususunda kredi veren kurulus tarafindan uyarilar yapilmamistir. Tuketiciler, artan kur ve faizlerle asiri borclanarak kredi taksitlerini odemekte ciddi sikintilara (asiri ifa guclugu) dusmuslerdir. Sozlesmedeki edimler dengesinin cikan olaganustu haller dolayisiyla tuketici aleyhine bozulmasi sebepleri ile mevcut kredi sozlesmelerinin uyarlanmasi ve tuketiciler tarafindan odenmis bulunan KKDF ve BSMV vergilerinin iptali ve tuketicilere iadesi icin yasal duzenlemelerin ivedilikle yapilmasi zorunlulugu dogmustur.

ALi RIZA ATAER